GRZEGORZ JASZUŃSKI

Warszawa, 7 października 1947 r. Członek Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Warszawie, p.o. sędzia Halina Wereńko przesłuchała niżej wymienionego w charakterze świadka, bez przysięgi. Uprzedzony o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań i o obowiązku mówienia prawdy świadek zeznał, co następuje:


Imię i nazwisko Grzegorz Jaszuński
Imiona rodziców Józef i Zofia z d. Waserdam
Data urodzenia 25 października 1910 r. w Leningradzie
Wyznanie bezwyznaniowy
Wykształcenie magister praw
Zawód adwokat
Przynależność państwowa polska, narodowość żydowska
Miejsce zamieszkania Warszawa, Al. Jerozolimskie 121

Po wybuchu wojny, około 6 września 1939, wyruszyłem z Warszawy na wschód i w początkach października dotarłem do Wilna, gdzie przebywałem przez cały okres wojny. W okresie od września 1941 do września 1943 roku przebywałem w wileńskim getcie. Zostało ono utworzone rozporządzeniem Gebiet komisarza na Wilno Hingsta w dniu 6 września 1941 roku. Zastępcą Hingsta był Murer i jemu podlegało wileńskie getto.

W momencie wybuchu wojny w Wilnie było około 60 tys. Żydów. W okresie od czerwca do września 1941 Niemcy złapali rzekomo na roboty około 25 tys. Żydów, których faktycznie wymordowali we wsi Ponary pod Wilnem. Do getta trafiło 35 tys. Żydów. W ciągu dwóch lat [od] utworzenia getta Niemcy wymordowali ponad 20 tys. Żydów, przeważnie wywożąc ich do Ponar, gdzie ich rozstrzeliwano grupami i chowano w olbrzymich dołach. W dniu likwidacji getta (23 września 1943) Niemcy wywieźli około 12 tys. Żydów wileńskich na roboty przymusowe do Estonii. Z tej grupy jedynie mała część ocalała. W ciągu dwóch lat istnienia getta Niemcy wymordowali także Żydów z wileńskiej prowincji, przypuszczalnie około 10 tys. osób. Transporty z prowincji szły częściowo do Ponar, a częściowo przez wileńskie getto.

Kierownikiem akcji eksterminacji Żydów był Murer, obecnie zgodnie z informacją prasy aresztowany w Austrii. Murer często przychodził do getta, znęcał się na Żydami, a czasem na miejscu wydawał rozkazy likwidacji.

Wszystkie powyższe fakty są mi dobrze znane ze względu na to, iż byłem kierownikiem wydziału szkolnego w getcie i stykałem się z administracją. Zarząd getta prowadził statystykę liczby żyjących Żydów, co umożliwiało określenie liczby likwidowanych.

Podane powyżej dane liczbowe pamiętam dokładnie.

Działalność Murera była w getcie powszechnie znana, jakkolwiek nie byłem naocznym świadkiem mordowania Żydów.

Od przyjaciół Polaków przebywających poza gettem słyszałem wielokrotnie, że Murer jest odpowiedzialny także za wymordowanie ponad 20 tys. wileńskich Polaków w okresie 1941 – 1944 z tytułu funkcji zastępcy Gebiet Komisarza w Wilnie. Polaków aresztowanych z polecenia Murera także wywożono do Ponar, gdzie ich likwidowano.

Łączna liczba ofiar wymordowanych z rozkazu Murera sięga 100 tys. osób Polaków i Żydów, obywateli polskich.

Na tym protokół zakończono i odczytano.