ERNEST FAJA

1. [Dane osobiste:]

Strzelec Ernest Faja, ur. 1920 r, uczeń, kawaler.

2. [Data i okoliczności aresztowania:]

Pod Dubnem, 18 września 1939, razem z całym dowództwem Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich. Do niewoli dostali się: dowódca SPLM ppłk Adam Zaleski, por. Wolski (który z naszą pomocą w przebraniu zbiegł 20 września z obozu w Dubnie), skarbnik, kapłan, którego nazwiska nie pamiętam. Samochód skarbnika zabrali i odjechali, lecz wkrótce przyjechali z powrotem i pozwolili zabrać skrzynkę, w której była cała kasa. Po kryjomu rozdano jej zawartość między oficerów i podoficerów (kasa mogła zawierać od 400 do 600 tys. zł)

3.–4. [Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych prac; opis obozu, więzienia itp.:]

Z Dubna wywieziono nas do Szepietówki, a stamtąd do Nowogrodu Wołyńskiego. Po dwóch miesiącach odesłano nas do Donbasu, miejscowość Elenowka, skąd grupę 136 ludzi [przeniesiono] o siedem kilometrów do Nowotrojecka, gdzie przez siedem miesięcy pracowaliśmy w kamieniołomach. 22 maja 1940 roku, po szczegółowej rewizji (rozebrali do naga), przez siedem dni wieziono nas do Kotłasu (podczas jazdy w zaplombowanych wagonach karmiono bardzo słabo, a w nocy stukano drewnianymi młotami w ściany wagonów). Z Kotłasu trzy dni podróży statkiem po rzece Wyczegdzie, stamtąd trzy dni marszu (o głodzie), 65 km przez lasy do Kniaź Pohostu, skąd koleją 250 km do Trzebin [?] na 24 łagpunkt. W obozie tym zaczęto robić tzw. słab komandy, które odesłano na 13 kolonię, pięć kilometrów z powrotem.

5. [Skład jeńców, więźniów, zesłańców:]

W obozie na 13 kolonii byli razem: jedyna kobieta wśród jeńców p. Rozdelowa wraz mężem sierżantem lotnictwa, dr med. Bierżyński, lekarz Dryg, Gołębiowski (lat ponad 60), sierż. Żejmo (który powiedział, jak słyszałem, że jeżeli będzie Polska, to mu włosy wyrosną na dłoni, jest w 5 albo 7 Dywizji).

6. [Życie w obozie, więzieniu:]

W obozie byłem inwalidą, więc jeść dostawałem dosyć znośnie, a pracowałem w kuchni gotując kipiatok.

7. [Stosunek władz NKWD do Polaków:]

NKWD odnosiło się do nas jak do niewolników.

8. [Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:]

Pomocy lekarskiej udzielali nasi lekarze wojskowi. Śmiertelność wynosiła 8 proc.

9. [Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?]

Łączności z krajem nie miałem.

10. [Kiedy została zwolniona i w jaki sposób dostał się do armii?]

Z północy wyjechaliśmy 15 lipca [1941] do obozu Talica około 300 km od Moskwy. Tam 11 tys. ludzi po amnestii odesłali do 5 Dywizji oraz dwustu lotników przez Archangielsk [wysłano] do Anglii.