ŁUCJA JACHOWSKA

1. [Dane osobiste:]

Szeregowa Łucja Jachowska, lat 20, uczennica, niezamężna; Pluton Sztabowy Pomocniczej Służby Kobiet.

2. [Data i okoliczności aresztowania:]

Zostałam wywieziona z Nowogródka 13 kwietnia 1940 roku.

3. [Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych prac:]

Obłast aktiubińska, rejon Radnikówka, kołchoz Czkałow.

4. [Opis obozu, więzienia itp.:]

Stepy, gleba nieurodzajna – piasek, kamienie; woda do picia i mycia się z rzeki przepływającej przez kołchoz. Rzeka Karghala. Domy mieszkalne z gliny i nawozu, zarobaczone. W jednej tak zwanej izbie mieszkały po dwie, trzy rodziny, bez łóżek, stołów, ławek. Higiena niżej krytyki, brak mydła, ubikacji. Polacy nie mieli dostępu do sklepów, dlatego, iż nie byli ich członkami, to znaczy pajszczykami.

5. [Skład jeńców, więźniów, zesłańców:]

Byli ze mną tylko zesłańcy w liczbie 21 rodzin, w tym 19 polskich i dwie białoruskie. Stosunki między zesłańcami były bardzo poprawne, a nawet serdeczne, poziom moralny wysoki.

6. [Życie w obozie, więzieniu:]

Wstawaliśmy o godzinie 5.00 rano. Początkowo wykonywałam roboty ziemne, a później pracowałam na traktorze. Przerwa obiadowa trwała maksimum 30 minut i była od godziny 12.30 do 13.00. Po przerwie praca trwała aż do zmierzchu, a czasem nawet dłużej, aż do świtu. Za pracę nie otrzymywaliśmy pieniędzy, a jedynie ćwierć normy żywnościowej, to jest dziennie 300 gramów produktów w stanie surowym. Żadnych instytucji kulturalnych w rodzaju kin lub klubów nie było.

7. [Stosunek władz NKWD do Polaków:]

Byłam badana jedynie z racji listów, które nadchodziły z Polski, bowiem NKWD chciało ustalić miejsca pobytu rodzin zesłańców. Agitacja komunistyczna była prowadzona w czasie pracy przez agitatorów.

8. [Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:]

Pomocy lekarskiej na miejscu nie było. Z liczby zesłańców zmarło sześć osób, nazwisk których nie pamiętam (były to dzieci).

9. [Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?]

Przez cały czas pobytu otrzymałam osiem listów od rodziny (babci).

10. [Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?]

Zostałam zwolniona po amnestii, w sierpniu 1941 roku. Do grudnia pracowałam na stacji w punkcie polskim w Aktiubińsku, a następnie wyjechałam do Buzułuku, gdzie wstąpiłam do Wojska Polskiego. 29 marca 1942 roku opuściłam Rosję z pierwszą falą ewakuacyjną do Persji.

M.p., 3 marca 1943 r.