JAN TYLMAN

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

St. wachmistrz Jan Tylman, Polak, podoficer zawodowy, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

14 lipca 1941 r. zostałem zabrany z obozu internowanych Wiłkowyszki na Litwie i przetransportowany do Juchnowa.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

W obozie Juchnów chodziłem do pracy, gdy zostałem wyznaczony przez starszego kompanii w rejonie obozu i trzy razy byłem przy odwalaniu śniegu na drodze do lasu.

4. Opis obozu, więzienia:

Obóz składał się z czterech budynków mieszkalnych, bardzo ciasnych, wilgotnych i ciemnych, mało oświetlonych. Warunki higieniczne [były] zaledwie dostateczne.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Internowanych [było] ok. dwa tysiące, poziom umysłowy – różny, moralny – na początku przygnębienie, a potem dobry; stosunki koleżeńskie toż samo.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Życie w obozie Juchnów zaczynało się o godzinie 6.00: pobudka, sprawdzanie, śniadanie i o 8.00 do pracy w obozie do 12.00, od 12.00 do 14.00 przerwa obiadowa i od 14.00 do 18.00 praca, o 19.00 kolacja, o 23.00 capstrzyk. Wynagrodzenie za pracę: tym, co chodzili co dzień do pracy, dawali dodatkowo kolację i 400 g chleba, a normalne wyżywienie [stanowiły]: 800 g chleba, rzadka zupa [na] śniadanie, zupa i kasza [na] obiad, herbata. Zupy były z rybą lub odpadkami mięsnymi, [z] bardzo małą [ilościa] tłuszczu. Ubranie dostawali tylko ci, którzy chodzili do pracy codziennie [i] dobrowolnie; ubranie było marne. W obozie była sala zwana klubem, gdzie odbywały się koncerty i silna sowiecka propaganda, poza tym był bilard i szachy.

W obozie na Półwyspie Kolskim warunki zamieszkania i wyżywienie były bardzo złe, chleba [było] mało – 200 g, dwa razy [dostawaliśmy] zupę – rano i wieczorem, a praca trwała najmniej 12 godzin, w warunkach wilgotnych i zimnych. W czasie transportów sadzano do wagonów lub statków bardzo dużo ludzi, tak że było ciasno. Wyżywienie [było] bardzo marne, nawet wody nie było na okręcie „Klara Zetkin”, cztery dni nie dali nam chleba ani wody.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek władz NKWD na początku był dostateczny, a później bardzo zły. Propaganda początkowa była bardzo duża, informacje o Polsce złe.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska – dostateczna, [był] szpital. W Juchnowie zmarło ok. 15 osób, nazwisk nie pamiętam.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączność z domem i krajem [była] bardzo marna. Można było pisać jeden list na miesiąc, a nieraz i tego nie.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Do armii wstąpiłem 27 sierpnia 1941 r. w obozie Juża.

Miejsce postoju, 13 lutego 1942 r.