HENRYK GOLDWASSER

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, data urodzenia, zawód, stan cywilny):

Kanonier Henryk Goldwasser, ur. 25 lipca 1919 r., student, stan cywilny wolny.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

31 sierpnia [1940 r.?] Lwów, po [nieczytelne] i przerzuceniu przez granicę okupacji sowiecko- niemieckiej z niemieckiego obozu koncentracyjnego w Nisku nad Sanem.

3. Nazwa obozu:

Archangielska obłast, kotłaski rejon, limenolski [?; nieczytelne] lesopunkt, uczastok Kałczuk [?].

4. Opis obozu:

W chwili naszego przybycia brak jakichkolwiek domostw. Zesłańcy, w stanie ok. 300 ludzi, przystępują do budowy dachu nad głową. Materiał budowlany – drewno, gdyż okolica lesista, tajga. Klimat mroźny. Latem wielka ilość komarów, okolica błotnista. Zbudowane przez nas baraki chroniły przed mrozem dochodzącym do 50 stopni. Łaźnia (bania po rosyjsku) tylko w części zaspokajała potrzeby higieniczne. Wszy, pluskwy, pchły w wielkich ilościach.

5. Skład zesłańców:

Wśród mieszkańców obozu należy rozróżnić dwie kategorie: zesłanych i tubylców. Ci drudzy wchodzili w skład administracji obozu, byli to przeważnie Rosjanie. Zesłańcy – w stu procentach obywatele polscy. Wśród obywateli polskich współżycie dobre, życie koleżeńskie bez jakichkolwiek zastrzeżeń.

6. Życie w obozie:

Praca przy wyrębie lasu. Warunki płacy złe. Bezpieczeństwo pracy fatalne. Wielka liczba wypadków. Na czele obozu stał urzędnik, zwany komendantem. Obowiązkiem jego było codzienne sprawdzenie liczby obecnych, zmuszanie, a raczej wypędzanie do pracy bez względu na pogodę i stan zdrowia. Jednocześnie zajmował się badaniem zapatrywań politycznych oraz pochodzenia socjalnego zesłańców.

7. Stosunek NKWD:

Od chwili zaaresztowania traktowano nas jako zesłańców politycznych. Po ogłoszeniu amnestii kilkakrotnie zapewniano o wielkiej omyłce, która zaszła w związku z naszym aresztowaniem, oraz przyrzeczono, iż winni zostaną pociągnięci do surowej odpowiedzialności.

8. Pomoc lekarska:

Sanitariuszka mająca za zadanie stwierdzenie gorączki i udzielenie zwolnienia z pracy w wypadku ciężkiego zachorowania. Po pewnym czasie lekarzem obozu został mjr Krzywański.

9. Łączność z rodziną:

Aż do chwili wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej regularnie otrzymywałem listy, a nawet paczkę od rodziców zamieszkałych na terenie wcielonym do Rzeszy.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:

4 września 1941 r. ogłoszono publicznie o wynikach rokowań polsko-sowieckich, na podstawie których zostajemy zwolnieni i otrzymujemy możność swobodnego poruszania się po terenie ZSRR.

5 września otrzymujemy akty zwolnienia. Wyjazd mój nastąpił natychmiast. Wstępuję do szeregów Wojska Polskiego 15 września 1941 r. w Tockoje.

Miejsce postoju, 31 stycznia 1943 r.