JÓZEF SZOSTAK

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Kpr. Józef Szostak, 37 lat, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

22 września 1939 r., po wkroczeniu Armii Czerwonej do Lwowa, zostałem wraz z oddziałem rozbrojony i wzięty do niewoli.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Zamknięto [nas] do wagonów i konwojowano do punktu zbornego Szepietówka. Po upływie kilku dni przerzucono transport do Nowogrodu Wołyńskiego, tam pracowałem na drodze i przy innych pracach. Następnie przerzucono [mnie] na punkt drogowy Sapożyna, tam pracowałem przy budowie drogi. W styczniu 1941 r. przerzucony zostałem do Teofipola na budowę lotniska, tam pracowałem do wybuchu wojny niemiecko-bolszewickiej. Po wybuchu wojny skoncentrowano nas w Starobielsku.

4. Opis obozu, więzienia:

Obozy były ciemne, zimne, mokre, ciasne i brudne. Zewnątrz okolone drutem kolczastym, a za drutami ze wszystkich stron czuwali wartownicy i psy. Na bramie widniał symbol komunistyczny – sierp i młot, czym piłowano szyję i uderzano w głowę tych, którzy nie potępiali swej idei i nie załamywali się na duchu.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Skład jeńców pod względem narodowościowym: Polacy, Białorusini, Ukraińcy i Żydzi. Stosunek między jeńcami nie był spójny, dzieliliśmy [się] na dwie kasty: pierwsza Polacy, a druga Białorusini, Ukraińcy i Żydzi, którzy wstręt czuli do nas, Polaków, i w różnych okolicznościach starali się nam przykrość moralną wyrządzić, przez co uzyskiwali pewne względy u władz sowieckich. Do najcięższych prac posyłano wyłącznie idealnych Polaków, którzy musieli ciężko pracować, a o większym kawałku chleba i wynagrodzeniu nawet nie śnili.

6. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek NKWD surowy, za rozmowy polityczne tyczące się naszej ojczyzny, o powstaniu jej – były badania i badania bez końca i tacy byli podkreślani krasnym karandaszom. Wyzywano podejrzanych polskaja morda, polskij bandit, polskij pan, oficer itp.

7. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska zupełnie zaniedbana. Brak środków leczniczych, na chorego absolutnie nie zwracano uwagi. W mojej obecności dwóch zostało zastrzelonych: Korzeniewski i Soroka z woj. wileńskiego, którzy uciekali spod konwoju.

8. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączność była utrudniona, wszelka korespondencja podlegała ścisłej kontroli; za obszerniejsze opisywanie pismo konfiskowano i wynikało z tego badanie.

9. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Po amnestii ogłoszonej przez władze sowieckie, w kilka tygodni później przyjechał do obozu Starobielsk pan płk dypl. Wiśniowski, przedstawiciel władz polskich, który zreorganizował i podzielił rodzaje broni, następnie spisano dane osobiste z kampanii 1939 r. i zażądano od nas podpisania deklaracji. Następnie komisja lekarska i transportami odsyłano nas do Tocka [Tockoje], gdzie 9 września 1941 r. zostałem wcielony do 6 Pułku Artylerii Lekkiej.