JÓZEF BIGORAJ

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Strz. Józef Bigoraj, ur. w 1899 r., gajowy, kawaler.

2. i 3. Data i okoliczności zaaresztowania; nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Zostałem zaaresztowany 7 maja 1940 r. w Drohiczynie Poleskim przez władze sowieckie – jako gajowy i za to, że należałem do organizacji polskich. Osadzony byłem więzieniu w Drohiczynie przez dwa miesiące, następnie wywieźli mnie do więzienia w Cerwiń [Czerwień] k. Mińska, siedziałem tam osiem miesięcy, a potem do więzienia w Mińsku na miesiąc i do więzienia w Moskwie – siedziałem miesiąc – skąd zostałem odesłany jako skazaniec w tajgi Uchta-Ciubiu [Uchta], na roboty ziemne.

4. i 5. Opis obozu, więzienia; skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Pracowałem wśród więźniów politycznych, Moskali sowieckich. Zamieszkiwałem w baraku więziennym, brudnym i pełnym robactwa. Skład więźniów był ok. półtora tysiąca osób, w tym ok. stu Polaków. Narodowość skazańców: Rosjanie, Litwini, Estończycy i Polacy, a najwięcej było Rosjan, spośród nich umysłowo słabo rozwinięci, zaś inne narodowości umysłowo dobrze rozwinięci ludzie, inteligentni, z wykształceniem średnim i wyższym. Pod względem moralnym, z wyjątkiem Rosjan i Litwinów, życie prowadzili moralnie, jak również wzajemne stosunki były dobre.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Życie w obozie więziennym, przymusowe prace ziemne na drogach; były stosowane normy. Praca bezpłatna, wyżywienie marne, ubranie porwane. Życie koleżeńskie między Polakami dobre, zaś kulturalnego nie było.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek władz NKWD do Polaków wrogi. Sposób badania mnie więźnia: bicie, złamano mi dwa żebra, kuto w kajdany, stawiano mnie całą noc na baczność, strzelano nad głową, stosowano groźby zabicia.

Szerzyli propagandę komunistyczną wśród więźniów oraz antyreligijność. W święta i niedziele przymusowo wypędzali na roboty. O Polsce informowali, że już przepadła, więcej Polski nie zobaczysz.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomocy lekarskiej ani szpitali nie było; śmiertelność dość duża. Znam jednego, który zmarł: Antoni Klemarczuk z Drohiczyna Poleskiego, innych zmarłych nie pamiętam.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączności z krajem i rodziną nie miałem, nie zezwolono mi pisać.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zwolniony zostałem na mocy amnestii dla Polaków 2 września 1941 r. Pojechałem do Buzołuku [Buzułuku], gdzie wstąpiłem do armii polskiej 20 września 1941 r.